Makaleler

Davranışa Duyu Bütünleme Gözlüğünden Bakmak

İçindekiler

0.1 Duyusal İhtiyaçların Davranışa Etkisi

1 Çocuğu Gerçekten Anlamanın Anahtarı

Duyusal İhtiyaçların Davranışa Etkisi

Çocuğu Gerçekten Anlamanın Anahtarı

Çocukların sergilediği davranışlar çoğu zaman yalnızca yüzeyde gördüğümüz tepkilerden ibaret değildir. Bir çocuğun öfke krizi yaşaması, sürekli hareket etmesi, yüksek seslere aşırı tepki vermesi veya kalabalık ortamlardan kaçınması; yalnızca bir “davranış sorunu” değil, duyu bütünleme güçlüğünün bir sonucu olabilir. Bu nedenle davranışı anlamanın en etkili yollarından biri, davranışa duyu bütünleme gözlüğünden bakmaktır.

Bu yaklaşım, davranışın arkasındaki biyolojik, duyusal ve çevresel faktörleri incelememizi sağlar. Böylece çocuğu “problemli” olarak görmek yerine, onun ihtiyaçlarını anlamayı öğreniriz.

Duyu Bütünleme Nedir?

Duyu bütünleme, çocuğun vücudundan ve çevresinden gelen duyusal bilgileri organize ederek uygun tepkiler vermesini sağlayan nörolojik bir süreçtir.
Bu duyular arasında:

Dokunma

Vestibüler (denge ve hareket)

Propriyosepsiyon (vücut farkındalığı)

İşitsel

Görsel

Koku ve tat

bulunur.

Bu duyuların herhangi birinde yaşanan aşırı hassasiyet, az duyarlılık veya organizasyon güçlüğü, çocuğun davranışlarına doğrudan yansır.

Davranış ve Duyu Bütünleme Arasındaki Bağ

Davranış, Çocuğun İhtiyacının İletişim Biçimidir

Çocuğun davranışa yönelmesinin gerçek sebebi, genellikle görünenden çok farklıdır.
Örneğin:

Gürültülü bir ortamda kulaklarını kapatıp bağıran bir çocuk saygısız değil, işitsel hassasiyete sahip olabilir.

Sürekli hareket eden çocuk yaramaz değil, vestibüler girdi arıyor olabilir.

Kolayca sinirlenen çocuk inatçı değil, duyusal yüklenme yaşıyor olabilir.

Duyusal Düzenleme, Davranış Düzenlemenin Temelidir

Eğer çocuk duyusal olarak düzenlenemiyorsa, davranışlarını düzenlemesi de beklenemez.
Bu nedenle davranışa müdahale etmeden önce duyusal ihtiyaçları anlamak gerekir.

Duyusal Güçlükler Stres Tepkisini Arttırır

Duyu bütünleme güçlüğü yaşayan bir çocuk:

Daha hızlı yorulur

Daha çabuk öfkelenir

Sosyal ortamlarda zorlanır

Kendini ifade etmekte güçlük yaşayabilir

Bu durum, yanlış yorumlandığında “davranışsal problem” olarak görülebilir.

Davranışa Duyu Bütünleme Gözlüğünden Bakmanın Faydaları

Etiketlemek yerine anlamayı sağlar

“Yaramaz”, “inatçı”, “hırçın” gibi etiketlerin yerini, “hangi duyusal ihtiyacı karşılayamıyor?” sorusu alır.

Daha etkili çözümler geliştirmenizi sağlar

Davranışı bastırmak yerine, davranışın kaynağına inerek kalıcı çözümler üretirsiniz.

Çocukla ilişkiyi güçlendirir

Çocuk anlaşıldığını hissettiğinde kendini daha güvende hisseder ve davranışları daha hızlı düzenlenir.

Duyusal stratejilerle günlük yaşam kolaylaşır

Doğru duyusal aktiviteler, çocuğun yoğunluğunu dengeleyerek uyumlu davranışları artırır.

Davranışın Arkasındaki Duyusal İpuçları

Aşağıdaki örnekler, davranışı duyusal perspektiften anlamaya yardımcı olur:

Sürekli zıplama, koşma: Propriyoseptif girdiye ihtiyaç

Yüksek seslerde ağlama: İşitsel hassasiyet

Etiketleri kesme, kıyafet seçiciliği: Dokunsal hassasiyet

Masada sabit oturamama: Vestibüler düzenleme ihtiyacı

Işığa bakmaktan hoşlanma: Görsel arayış

Bu işaretler doğru okunduğunda, davranışın ardındaki fizyolojik ihtiyaç net bir şekilde ortaya çıkar.

Ebeveynler İçin Öneriler

1. Davranışı gözlemleyin, yargılamayın

“Bu davranış neden oluyor?” sorusu, “Bu davranış yanlış!” bakış açısından çok daha yapıcıdır.

2. Duyusal bir gün oluşturun

Çocuğun gününe küçük duyusal molalar eklemek, davranış düzenlemeyi kolaylaştırır.

3. Uyaranları azaltın veya düzenleyin

Aşırı ışık, gürültü veya kalabalık gibi tetikleyiciler davranış problemlerine yol açabilir.

4. Profesyonel destek alın

Bir duyu bütünleme terapisti, çocuğun duyusal profilini çıkararak kişiye özel öneriler sunabilir.

Davranışı Değiştirmenin Yolu, Çocuğu Anlamaktan Geçer

Davranışa duyu bütünleme gözlüğünden bakmak, ebeveynlere ve uzmanlara çocuğun gerçek ihtiyaçlarını görme fırsatı sunar. Bu yaklaşım, davranışı “düzeltmek” yerine çocuğu anlamayı ve desteklemeyi temel alır. Böylece çocuk hem kendini daha güvende hisseder hem de davranışlarını daha sağlıklı bir şekilde düzenler

Gelişimin En Güzel Hali; Destekle, Sevgiyle, Bilinçle

Bir çocuk gelişim uzmanı, bir ergoterapist, bir fizyoterapist, bir psikolog, bir dil ve konuşma terapisti sadece bir meslek sahibi değil; bir çocuğun dünyasında fark yaratan rehberdir.
Doğru zamanda yapılan değerlendirme ve erken müdahale, bir ömür boyu sürecek gelişimsel temellerin atılmasını sağlar.

Eğer çocuğunuzun gelişiminde gecikme veya farklılık gözlemliyorsanız, profesyonel destek almak için geç kalmayın.
Merkezlerimizde, her çocuğun bireysel ihtiyaçlarına uygun gelişimsel değerlendirme ve aile danışmanlığı hizmetleri sunuyoruz.