Makaleler

Çocuklarda Davranış Problemleri mi, İletişim İhtiyacı mı?

İçindekiler

1 Çocuklar Bizimle Davranışlarıyla Konuşur: Bir Davranış Bin Kelime Söyler

Çocuklar Bizimle Davranışlarıyla Konuşur: Bir Davranış Bin Kelime Söyler

“Niye böyle yapıyor?”
“İnat mı ediyor?”
“Bilerek mi bekliyor?”

Bir çocuğun davranışını anlamaya çalışırken çoğu zaman bu soruları sorarız. Oysa kaçırdığımız çok önemli bir gerçek var:
Çocuklar bizimle çoğu zaman davranışlarıyla konuşur.

Henüz duygularını kelimelere dökemeyen çocuklar için davranış, bir dildir. Ve bu dil doğru okunmadığında, çocuk anlaşılmadığını hisseder.

Davranış, Çocuğun İletişim Dilidir

Yetişkinler konuşur, çocuklar davranır.
Bu bir tercih değil, gelişimsel bir zorunluluktur.

Özellikle küçük yaşlarda çocuk:

Ne hissettiğini,
Ne istediğini,
Neye hazır olmadığını

davranışlarıyla anlatır.

Davranış çoğu zaman bir “problem” değil, bir mesajdır.

Kaydırağın Tepesinde Bekleyen Çocuk Bize Ne Söyler?

Bir çocuk düşün:
Kaydırağın tepesine çıkmış, kaymıyor…
Aşağıdan bakıyoruz ve diyoruz ki:
“Haydi kay!”, “Korkacak bir şey yok.”

Ama çocuk bekliyor.

Bu Davranış Ne Anlatıyor Olabilir?

Bu bekleyiş şunları söylüyor olabilir:

“Hazır değilim.”
“Güvende hissetmek istiyorum.”
“Birinin beni fark etmesine ihtiyacım var.”
“Kontrol bende olsun istiyorum.”

Belki denge sistemini organize etmeye çalışıyor, belki de sadece “yanımda mısın?” diye soruyor.

Burada sorun kaymamak değil, hazır olmamaktır.

Oyuncağı Alıp Size Getiren Çocuk Ne Söyler?

Bir çocuk elinde oyuncağıyla gelir, uzatır.
Biz çoğu zaman şöyle düşünürüz:
“Benimle oynamamı istiyor.”

Evet, ama hepsi bu değil.

Bu Davranışın Olası Mesajları

“Seninle bağ kurmak istiyorum.”
“Benim dünyama gelir misin?”
“Beni fark et.”
“Bunu birlikte yapalım.”

Bu, çocuğun söylediği sessiz bir cümledir:
“Sen benim için önemlisin.”

Aynı Davranış, Farklı Çocuk, Farklı Mesaj

Çok önemli bir nokta var:
Her davranış her çocukta aynı anlama gelmez.

Bir çocuk için:

Bağ kurma olan davranış
başka bir çocuk için:
Yardım isteme olabilir.

Bu yüzden davranışları etiketlemek yerine anlamaya çalışmak gerekir.

Oyuncağı Fırlatan Çocuk Aslında Ne Söyler?

Oyuncağı atan çocuk için sıkça duyulan yorumlar:

“Yaramaz”
“Sınır tanımıyor”
“Bilerek yapıyor”

Oysa bu davranış şunları söylüyor olabilir:

“Duygularım çok yoğun.”
“Nasıl sakinleşeceğimi bilmiyorum.”
“Bunu durduracak birine ihtiyacım var.”

Bu bir saygısızlık değil, duygu regülasyonu ihtiyacıdır.

Ayrılmak İstemeyen, Yapışan Çocuk Ne Anlatır?

Anaokulunda kapıdan ayrılmayan çocuk…

Bu davranış çoğu zaman:

“Şımarıklık” olarak görülür.

Oysa mesaj çok nettir:

“Güvende hissetmiyorum.”
“Bağlanmaya ihtiyacım var.”
“Ayrılığa henüz hazır değilim.”

Burada çocuğun ihtiyacı:
Hızlandırılmak değil
Duygusal olarak tutulmaktır

Sürekli “Hayır” Diyen Çocuk Ne Söyler?

“Hayır” diyen çocuk çoğu zaman:

Karşı gelmiyor,
Sizi zorlamıyor.

Sadece şunu söylüyor:
“Kontrol bende olsun.”

Bu dönemlerde çocuk:

Benlik geliştirir
Sınırlarını keşfeder
Kendi gücünü dener

“Hayır” bazen bir isyan değil, kimlik inşasıdır.

Davranışı Düzeltmeye Çalışmak mı, Mesajı Duymak mı?

Davranışı hemen düzeltmeye çalıştığımızda:

Mesaj kaybolur
Çocuk anlaşılmadığını hisseder

Oysa davranışı anlamaya çalıştığımızda:

Çocuk sakinleşir
Bağ güçlenir
Davranış çoğu zaman kendiliğinden azalır

Çünkü çocuk şunu hisseder:
“Görülüyorum.”

Davranış = İhtiyaç + İletişim

Her davranışın arkasında bir ihtiyaç vardır:

Güven
İlgi
Hareket
Duyusal düzenlenme
Bağ

Çocuk bize şunu sorar:
“Bu ihtiyacımı başka nasıl anlatabilirim ki?”

Ebeveynler ve Eğitimciler İçin Altın Soru

Bir davranış gördüğünüzde şunu sorun:

“Bu davranış bana ne anlatıyor olabilir?”

Bu soru, çocuğu susturmaz.
Bu soru, çocuğu duyar.

Çocuklar Konuşmaz, Davranır: Asıl Mesajı Duyabiliyor muyuz?

Çocuklar bizimle çoğu zaman kelimelerle değil, davranışlarla konuşur.
Kaymayan çocuk, bekleyen çocuk, getiren çocuk, atan çocuk…

Hepsi bir şey söyler.

Davranışı susturmak kolaydır.
Ama davranışı anlamak, çocuğun kalbine dokunur.

Unutma:
Davranış bir problem değil, bir ipucudur.

Sıkça Sorulan Sorular

1. Her davranış mutlaka bir şey mi anlatır?

Evet, özellikle tekrar eden davranışlar güçlü mesajlar taşır.

2. Olumsuz davranışları görmezden mi gelmeliyiz?

Hayır. Davranışı değil, mesajı ele almak gerekir.

3. Aynı davranış neden her çocukta farklı?

Çünkü her çocuğun duyusal ve duygusal ihtiyacı farklıdır.

4. Davranışı anlamak davranışı onaylamak mıdır?

Hayır. Anlamak, sınır koymaya engel değildir.

5. Ne zaman uzmandan destek alınmalı?

Davranış çocuğun günlük yaşamını zorlaştırıyorsa destek almak çok kıymetlidir.

Bir çocuk gelişim uzmanı, bir ergoterapist, bir fizyoterapist, bir psikolog, bir dil ve konuşma terapisti sadece bir meslek sahibi değil; bir çocuğun dünyasında fark yaratan rehberdir.
Doğru zamanda yapılan değerlendirme ve erken müdahale, bir ömür boyu sürecek gelişimsel temellerin atılmasını sağlar.

Eğer çocuğunuzun gelişiminde gecikme veya farklılık gözlemliyorsanız, profesyonel destek almak için geç kalmayın.
Merkezlerimizde, her çocuğun bireysel ihtiyaçlarına uygun gelişimsel değerlendirme ve aile danışmanlığı hizmetleri sunuyoruz.